Tematyka i motywy literatury klasycystycznej

Zasadniczym problemem osiemnastowiecznej literatury jest sprawa „porządku świata”, czyli ładu moralnego w społeczeństwie. Usiłuje dociec, jak winny wyglądać społeczne powinności i prawa ludzi oraz jakimi zasadami powinien kierować się człowiek. Porusza także problem powinności człowieka w towarzystwie. Prezentowana poezja zawiera więc zespół cnót obywatelskich oraz przywar naruszających zasady współżycia między ludźmi. Wszystkie gatunki twórczości oświeceniowej podejmowały motyw wad ludzkich, które były szkodliwe z punktu widzenia społecznego, nie zaś dlatego, że są złe lub mogą wyrządzić nieszczęście innemu człowiekowi.
Jedną z podstawowych zasad jest protest przeciwko jawnemu i świadomemu czynieniu zła moralnego i przeciw akceptacji takiego stanu. Pojawia się także motyw fałszu i pozoru, a jako środek zaradczy motyw umiaru.
Motyw ojczyzny jawił się jako program naprawy dostrzegalnego zła i wskazywania takich rozwiązań, które miałyby przynieść pożytek dla całego społeczeństwa. Miłość ojczyzny była pojmowana jako cnota społeczna, a społeczeństwo jako uosobienie dobrych ludzi, których wszelkie działania dążą do tworzenia wyobrażenia o idealnej ojczyźnie. Miłość ta była więc wspólnym dobrem, czymś naturalnym i powszechnym. W literaturze klasycystycznej znajdowało się więc wiele praktycznych wskazówkę właściwego postępowania, zamiast uczuciowych deklaracji pojedynczych osób.
Problematyka doby klasycyzmu uległa szybko konwencjonalizacji, a takie gatunki jak komedia, satyra, poemat heroikomiczny oraz bajka uległy szybko schematyzacji. Należą do nich takie postaci jak: ciemny szlachcic sarmata, modna dama, pusty fircyk, rozpustny mnich, ubogi poeta oraz bohaterski wódz i mądry doradca.