Rozwój klasycyzmu w Polsce

Pierwsze przejawy klasycyzmu w literaturze polskiej pojawiły się w II połowie XVIII wieku. Nurt ten miał swój poczatek w literaturze francuskiej w XVII wieku. Wzorowano się na tradycji antycznej oraz myśli filozoficznej tego okresu.

Problematyka dotyczyła człowieka i jego miejsca w świecie. Częstym motywem pojawiajacym się w literaturze była orientacja na świadomy wybór i konsekwencje określonego poglądu świata. Odwoływano sie do stabilności, ładu i harmonii, ktore stanowiły swoiste uniwersum obejmujące naturę, zbiorowość i jednostkę.

Pojawiały się dociekliwe pytania na temat natury ludzkiej, rozumu, namiętności, wolności, konieczności i woli oraz wygłaszano sądy o racjonalnym porządku uniwersum.

Klasycyzm ukształtował się w Polsce w okresie zaprzeczenia idei ładu i harmonii rzadzącej światem. Wynikało to z ówczesnej sytuacji społeczno - ustrojowej panującej w kraju. Klasycyzm oświeceniowy musiał więc znaleźć uzasadnienie dla prezentowanego programu przekształcania rzeczywistości. Dzięki temu nurtowi wzrosło zainteresowanie sytuacją społeczną człowieka i relacją, jaka zachodzi między jednostką, a społeczenstwem.

Klasycystyczna twórczość i poglądy były związane przede wszystkim z :
* Stanisławem Konarskim i środowiskiem piajrskim
*jezuickim teatrem szkolnym
*literaturą dworskich ośrodków magnackich (Wacław Rzewuski)
*Józefem Andrzejem Zuskim
*obozem reform króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, zwłaszcza w publikowanych tekstach w "Monitorze" po 1765 roku i realizowanych dalej przez Bohomolca, Naruszewicza, Krasickiego, Trembeckiego, Zabłockiego, Piarmowicza
*działalność i poglądy Adama Kazimierza Czartoryskiego

Głównym ośrodkiem kształtującym i realizującym ten program była Warszawa. Poeci byli skupieni wokół króla, środowiska pijarskie i jezuickie wspierały ich działalność. Akceptowały "Monitor" oraz "Zabawy Przyjemne i Pożyteczne".

Założenia programu zakładały silny związek literatury z życiem politycznym. Poeci byli zaangażowani w społeczno - kulturowe przemiany w kraju za pomoca zadań utylitarnych i perswazyjnych.

Niestety postać i przejawy klasycyzmu w Polsce uległy modyfikacji w czasach postanisławowskich na skutek nowego układu stosunków politycznych na ziemiach polskich. Mimo przekazywania myśli klasycystycznej także w innych rejonach poza Warszawą np.: na Uniwersytecie Wileńskim oraz w pismach, przedstawieniach teatralnych, wśród Towarzystwa Przyjaciół Nauk, założenia zaczęły wychodzić poza swoje dotychczasowe ramy.

Faza schyłkowa klasycyzmu w Polsce spowodowała zmniejszenie jego znaczenia także w życiu literackim. Ograniczono ją do wąskiego kręgu odbiorców literatury, np.: do bywalców arystokratycznych salonów na spotkanich literackich.

Praktyka twórcza oraz rozważania teoretyczne klasyków spierały się z koncepcją romantyków, toteż zmieniła się preferencja co do gatunków i tradycji stylistyczno-językowych.